عقده الکترا یکی از بحث‌های مهم دیدگاه روانکاوانه فروید بوده است. فروید با بیان این موضوع سعی می‌کرد به مسائل جنسی و واکنش‌های افراد در این حوزه را مورد توجه خود قرار دهد. از کاربردهای توجه به مبحث عقده الکترا می‌توان به این مورد اشاره کرد که والدین نسبت به شرایطی که کودکان در حال عبور از آن هستند آگاه می‌شوند. به‌این‌ترتیب، با بصیرت بیشتری با رفتارهای کودک در این مرحله برخورد می‌کنند. ازآنجاکه گاهی توجه کودکان به اندام‌های جنسی و سؤال‌های آن‌ها از این بخش‌ها برای والدین نگران‌کننده می‌شود، افزایش آگاهی در این حوزه می‌تواند به خانواده در مواجهه صحیح با این اوضاع کمک کند.

برای دریافت مشاوره درباره عقده الکترا می‌توانید در هر زمان از روز به صورت مشاوره تلفنی و حضوری با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو از طریق شماره 02191002360 و یا از طریق تلفن های ثابت شهری با شماره 9099070354 تماس بگیرید.

منبع:  عقده الکترا چه علائم و نشانه هایی دارد؟

شکل گیری عقده الکترا در دیدگاه فروید

از نظر فروید، رشد روانی کودک از همان زمان تولد شروع می‌شود. هر بازه سنی ویژگی‌های رشدی مربوط به خود را برای کودک به ارمغان می‌آورد. یکی از مهم‌ترین دوره‌ها از منظر فروید، دوره 3 تا 6 سالگی است که مرحله آلتی نام‌گذاری شده است. کودکان در این دوره برای اولین بار نسبت به اندام جنسی خود کنجکاو می‌شوند. به‌بیان‌دیگر، در این دوره کودک از وجود اندام خود آگاه گشته و سپس به‌مرور متوجه لذتی که از تحریک این ناحیه به دست می‌آورد، می‌شود.

این آگاه شدن اغلب به‌صورت تصادفی برای فرد رخ می‌دهد؛ اما به دلیل لذتی که برای او ایجاد کرده، تکرار می‌شود. در این حالت، طبق بیان فروید، عقده ادیپ در پسران و عقده الکترا در دختران به‌مرور شکل می‌گیرد. از دیدگاه روانکاوان، این دو عقده نوعی بحران در زندگی کودکان به‌حساب می‌آید. همچنین، حل کردن موفقیت‌آمیز آن‌ها، تأثیر زیادی در زندگی آینده افراد دارد. برای آشنایی بیشتر با علم روانکاوی کلیک کنید.

نظریه رشد روانی جنسی

در واقع در نظریه رشد روانی جنسی بود فروید برای اولین بار به چنین چیزی اشاره نمود. طبق این نظریه کودکان در سن 3 تا 6 سالگی در مرحله آلتی بوده اند و دختران دچار عقده الکترا شده و پسران نیز دچار عقده ادیپ می‌شوند. با اینکه بسیاری از نظریات فروید امروزه منسوخ شده در مسائل درمانی از آنها استفاده نمی‌شود؛ اما این مفاهیم پایه و اساس بسیاری از نظریات جدید در روانشناسی و روانکاوی هستند. حتی گاهی دختران و پسران چنین نشانه هایی را در دوران کودکی از خود بروز می‌دهند. از این رو والدین با کسب اطلاعاتی در این زمینه بیشتر می‌توانند دلیل رفتارهای کودکان خود را درک کنند.

عقده ادیپ در پسران

همانطور که گفته شد؛ پسران نیز در این دوران مبتلا به عقده ادیپ می‌شوند که در آن وابستگی زیادی به مادر خود داشته و حتی به او نگاه جنسی دارند. به همین دلیل است که وقتی پدر به مادر نزدیک شده و یا حتی او را لمس می‌کند؛ پسر رفتارهای خصمانه از خود بروز می‌دهد. عقده ادیپ خود دارای دو نوع مثبت و منفی است و بعد از مدتی، با گذر پسر از این سن حل می‌شود. برای آشنایی بیشتر با عقده ادیپ در پسران کلیک نمایید.

عقده الکترا در دختران

فروید به شرایطی که در آن دختران تمایلات خود را به پدر معطوف کرده و با مادر خود به رقابت می‌پردازند را عقده الکترا نامید. به باور او، تمام کودکان، جدا از جنسیت‌شان، در سال‌های ابتدایی زندگی به مادر خود بیشتر از دیگران علاقه دارند. به‌مرور این تمایل در دختران به سمت پدر سوق پیدا می‌کند. پیروان دیدگاه فروید علت این تغییر را این‌گونه تفسیر می‌کنند:

«در جریان توجه کودک به اندام جنسی خود و کنجکاوی‌هایش در این زمینه، به‌مرور متوجه تفاوت‌های این بخش از بدن خود با جنس مخالف می‌شود.»

همزمان با آگاهی از این تفاوت، نوعی احساس حقارت در دختربچه شکل می‌گیرد و تصور می‌کند که نقصی نسبت به پسران دارد. این موضوع در نگاه فروید به‌عنوان «رشک آلت مردانه» نام‌گذاری شده است. فروید ادعا می‌کند دختران نسبت به نداشتن آلت مردانه که در این نظریه نماد و سمبل قدرت است، احساس خودکم‌بینی پیدا می‌کنند.

این احساس حقارت در دختر باعث می‌شود تا توجه و علاقه وی به سمت پدر که دارای این نماد قدرت است، جلب شود. به‌بیان‌دیگر، دختر متمایل به شخصی می‌شود که این قدرت مطلوب را دارا است. از سوی دیگر دختران، مادر را به دلیل به دنیا آوردن آن‌ها بدون اندام جنسی مردانه گناه‌کار می‌دانند و به همین دلیل از وی ناراحت‌اند.

طبق تفسیر دیگری در این نظریه نیز، دختران باور دارند که مادر آن‌ها را عمداً ناقص کرده است تا در پی رقابت با او برای تصاحب پدر نباشند. این تصورات باعث به وجود آمدن یک مثلث عشقی می‌شود که در آن مادر و دختر برای به دست آوردن پدر می‌جنگند.

مرد سالاری

بر اساس مطالعاتی که در این زمینه انجام شده است؛ مشخص گردید که فرهنگ مردسالاری بروز عقده الکترا را در دختران تشدید می‌کند. در واقع زمانی که کودکان از سن پایین در معرض چنین چیزی در خانواده و جامعه خود هستند؛ طبیعی است که بدون داشتن آلت تناسلی مردانه احساس حقارت کرده و خود را ناکامل می‌دانند. از این رو پدر را قهرمان و کامل دانسته و به او گرایش زیادی پیدا می‌کنند. محافظت کردن از دختران در مقابل ابتلا به عقده الکترا در یک جامعه مرد سالار کار دشواری است. از این رو خانواده ها باید این موضوع را در درون خود حل کرده و اقدامات لازم را در مورد آن انجام دهند. برای آشنایی بیشتر با انواع عقده های روانی کلیک کنید.

حل شدن عقده الکترا در دختران

باوجوداینکه در دیدگاه فروید، عقده‌های ادیپ و الکترا بخشی از روال عادی رشد روانی کودکان به‌حساب می‌آید، ولی روند حل شدن آن‌ها با یکدیگر به نحو متفاوتی طی می‌شود. ازآنجاکه دختران آلت مردانه را ندارند، بنابراین مانند پسران از اضطراب اختگی رنج نمی‌برند. درنتیجه برخلاف پسران، دلیل محکمی برای حق کردن عقده خود و دست برداشتن از رقابت با مادر ندارند.

زمان حل شدن عقده الکترا در دختران

به همین علت، فروید باور داشت که عقده الکترا هیچ‌گاه در زنان به‌طور کامل حل نمی‌شود، مگر وقتی‌که خودشان ازدواج کنند و صاحب فرزند پسر شوند. طبق تفاسیر روانکاوی، به دنیا آوردن فرزند پسر، به‌طور نمادین برای زنان به این معنا است که آن‌ها هم این آلت مردانه را کسب کرده‌اند و درنهایت به قدرت مطلوب دست‌یافته‌اند. در صورتی که در این زمینه نیاز به کمک دارید، حتما برای روان درمانی اقدام نمایید.

علت حل نشدن عقده الکترا در دختران

گاهی عقده الکترا در دختران تا پایان عمر حل نشده و نشانه های آن باقی می‌ماند. عقده ادیپ در پسران به این دلیل حل می‌شود که آنان در مورد اخته شدن اضطراب دارند و زمانی که متوجه می‌شوند این اتفاق نمی‌افتد؛ این عقده نیز در آنان برطرف می‌شود. اما در مورد دختران چنین نیست. گاهی آنان تا پایان عمر تصور می‌کنند که کامل نیستند. همچنین این اضطراب در درون دختران وجود ندارد؛ از این رو حل نیز نمی‌شود.

رهنمودهایی برای کمک به حل شدن عقده الکترا در دختران

گاهی والدین بیان می‌کنند که دختر کوچکشان نسبت به روابط بین پدر و مادرش حساس است و دوست ندارد توجه و محبتی از طرف پدر معطوف به مادرش شود. در این حالت احتمالاً فرزند آن‌ها در دوره عقده الکترا است و باید با توجه و دقت بیشتری با او رفتار کرد. مهم‌ترین اقدامی که در همان ابتدا باید انجام داد، کمک گرفتن از راهنمایی‌ها و مشاوره‌های روانشناسان درزمینهٔ تربیت جنسی کودکان است. برای آشنایی با نحوه تربیت جنسی کودکان کلیک کنید.

به‌علاوه، والدین باید این نکته را در نظر بگیرند که مقاومت کردن در برابر رفتارهای حسادت طلبانه دختربچه‌ها، یکی از دلایل صرف‌نظر کردن او از ادامه این شرایط به‌حساب می‌آید.

تربیت جنسی

یکی از اصلی ترین اقداماتی که افراد باید در زمینه حل شدن عقده الکترا در دختران بکنند؛ تربیت جنسی است. زمانی که خانواده ها اطلاعات درست و مناسبی در این زمینه در اختیار فرزندان خود قرار دهند؛ این عقده کاملا در دختران برطرف شده و می‌توانند برخورد درستی با آن داشته باشند.

پرهیز از تبعیض میان دختر و پسر

همانطور که گفته شد؛ برخی از عوامل را در مورد بروز عقده الکترا نمی‌توان از بین برد و یا کنترل کرد. اما درون خانواده، والدین باید از تبعیض گذاشتن میان فرزندان دختر و پسر خود پرهیز کرده و رفتارهای یکسانی با آنها داشته باشند. همچنین امکانات مساوی در اختیار آنان قرار دهند.

سخن پایانی

در دوره های رشدی مختلف کودکان چالش های مختلفی را تجربه کرده و نشانه هایی را نیز از خود بروز می‌دهند. در ابتدا باید این موضوع را بدانید که حتی مبتلا شدن به عقده ادیپ و الکترا در یک دوره خاص کاملا طبیعی است. اما والدین نباید اجازه دهند که این نشانه ها ادامه پیدا کرده و یا حالت شدیدی پیدا کنند. والدین بهتر است در این مورد از روانشناس کمک گرفته و در صورت مشاهده نشانه های این عقده ها در کودکانشان اقدامات لازم را انجام دهند.

برای دریافت مشاوره درباره عقده الکترا می‌توانید در هر زمان از روز به صورت مشاوره تلفنی و حضوری با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو از طریق شماره 02191002360 و یا از طریق تلفن های ثابت شهری با شماره 9099070354 تماس بگیرید.